Ebru ve Kırgız Çadırı UNESCO listesinde | FOTO

BirleÅŸmiÅŸ Milletler EÄŸitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), ebru sanatını Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne kabul edildi. Böylece, 2009’dan bu yana UNESCO komisyonları, cumhurbaÅŸkanı, baÅŸbakan ve kültür bakanına ebru sanatının koruma altına alınması için dilekçeler yazan ebru sanatçısı Atilla Can’ın 2009 yılında baÅŸlayan bu serüveni nihayet zaferle sonuçlandı. 

“GELECEK KUÅžAKLARA KALSIN Ä°STEDÄ°M”

Kuzey Haber Ajansı'na konuÅŸan Atilla Can, yıllardır sürdüÄŸü mücadeleyi ÅŸu ifadelerle anlattı: “Ben hep ÅŸunu düÅŸünürdüm; 'Evet belki yaptığım ebrular tarihe mal olacak, belki yüzyıllar boyunca kalacak ama bu sanat için ne yapabilirim diye düÅŸündüÄŸümde ilk kez aklıma dünya ebru günü projesi geldi. Ebruyu tescilleme, ebruyu koruma altına alma, 'Bu sanatı nasıl gelecek kuÅŸaklara aktarabilirim' fikri aklıma geldi. Sonra çalışmalarıma baÅŸladım.”

Geleneksel Türk kâğıt süsleme sanatı ebru sanatının, UNESCO'nun Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne uzanan yolculuÄŸu iÅŸte bu adımla baÅŸladı. Ebru sanatçısı Atilla Can, 2009 yılından bu yana UNESCO ve BirleÅŸmiÅŸ Milletlere dilekçeler yazdı.

DÜNYANIN ORTAK MÄ°RASI

Ebru sanatının koruma altına alınmasını istedi. 2 yıl önce; Paris'te UNESCO merkez binasının önünde kendine bir söz verdi. Ebru sanatının gelecek kuÅŸaklara aktarılması için elinden ne gelirse yapacaktı. Atilla Can'ın katkı saÄŸladığı dosya yine o binada görüÅŸüldü ve ebru sanatı dünyanın ortak mirası oldu.

Ebru sanatçısı Atilla Can, ebrunun Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne kabul ediliÅŸini ÅŸu ifadelerle anlattı: “24 – 28 Kasım’da UNESCO Paris’te ebru dosyası görüÅŸüldü Kültür Bakanımız Ömer Çelik'in sunumuyla. Orada Türkiye UNESCO milli komisyonumuz, komisyon baÅŸkanımız, kültür bakanlığımızdan sayın genel müdürümüz de oradaydı ve orada çok deÄŸerli insan UNESCO büyükelçimiz Hüseyin Avni Botsalı da vardı. Dosyamız görüÅŸmeye açıldı. Tabi çok stresli ve yoÄŸun bir dönem sonunda PerÅŸembe günü biz ebru sanatını dünya ebru mirası olarak kabul ettirdik.”

46 TANE DOSYA SUNULDU

UNESCO'ya Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne alınması için tam 46 dosya sunuldu. Ebru sanatı, en iyi hazırlanan beÅŸ dosyadan biriydi. Paris'te 190 ülkenin katıldığı toplantıda Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın önerdiÄŸi ebru sanatı UNESCO'nun korumasına girince bu tarihi kararda emeÄŸi olan herkes aynı duyguyu yaÅŸadı.

Atilla Can konuÅŸmasını ÅŸu ÅŸekilde sürdürdü: “O gün ne hissettim biliyor musunuz? Everest’in zirvesine çıktığımı hissettim ve güneÅŸe en yakın insan olarak kendimi hissettim ve çok büyük bir gurur addettim.”

Ebru sanatı; Türkiye'den Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne alınan 12. unsur oldu. Artık, geleneksel Türk sanatı ebrunun tanıtılması, korunması ve gelecek nesillere aktarılması için daha ciddi adımlar atılacak.

MÄ°SYONUMU TAMAMLAMIÅž OLDUM

Atilla Can, ebru sanatı ile alakalı yaÅŸadığı hisleri ÅŸöyle ifade etti: “Bu sanatımız kaybolacak, ebru artık yapılmayacak diye bir hissiyatımız vardı. Ama teknoloji artı UNESCO’nun koruma altına almasıyla birlikte artık biz çok rahatız. Ben de artık bu sanattaki misyonumu tamamlamış oldum diyebilirim.”

FÄ°LÄ°STÄ°N EBRU'YLA TANIÅžTI

Bu arada UNESCO tarafında koruma altına alınan ebru sanatı, atölye çalışmasıyla Filistinliler'le buluÅŸtu. Türk BaÅŸkonsolosluÄŸu Kültür Bölümü tarafından düzenlenen etkinlik, öÄŸrenciler tarafından ilgiyle karşılandı.

Kudüs’te Türk BaÅŸkonsosluÄŸuna baÄŸlı kültür bölümü; ebru sanatını Filistin halkına tanıtmak için kolları sıvadı. DoÄŸu Kudüs’ün tarihi binalarından olan Ä°saaf NaÅŸaÅŸabi Kültür Merkezinde düzenlenen etkinlik kapsamında Türkiye’den ebru sanatçısı Eda Funda Özkan, 3 günlük atölye çalışması gerçekleÅŸtirdi.

EBRU SANATININ Ä°NCELÄ°KLERÄ°

Halka açık olan atölye, Kudüs’teki okullarda öÄŸrenim gören öÄŸrenciler tarafından ziyaret edildi. Ebru sanatının inceliklerine ışık tutan çalışma, herkesin takip edebilmesi için projektörle duvara yansıtıldı.

Ebru sanatıyla ilk kez tanışanlar, geleneksel Türk sanatını yakından tanımak için adeta birbiriyle yarıştı. Filistinlileri ebruyla buluÅŸturan ve 1998'den bu yana bu sanata emek veren Eda Funda Özkan, çocuklarla buluÅŸtuÄŸu için mutluydu.

KIRGIZ ÇADIRI DA LÄ°STEDE

Kırgızların ulusal evi olarak bilinen bozüy, Ä°nsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne alındı. Orta Asya halklarının yüzyıllardır vazgeçemediÄŸi ev artık UNESCO'nun korumasında olacak.

BOZÜY, YURT YA DA YURTA

Karar, UNESCO'nun Kasım ayının sonunda Paris'te gerçekleÅŸtirdiÄŸi toplantıda alındı. Burada, milletvekili Karganbek Samakov baÅŸkanlığındaki heyet Kırgızistan'ı temsil etti. Orta Asya'da bozüy olarak bilinen ev, dünyada yurt veya yurta adıyla tanınıyor.

Bozüy kolayca sökülmesi ve yeniden kurulabilmesi nedeniyle halen Orta Asya ülkelerinde kullanılıyor. Bir devenin taşıyabileceÄŸi kadar hafif olan bozüyler, yazları serin, kışlarıysa kolay ısıtılabilen bir yapıya sahip.

ÖNCE KAPISI DÄ°KÄ°LÄ°YOR

Bozüyün kurulumu kapıyla baÅŸlıyor. Kapının dikilmesinin ardından, kerege olarak adlandırılan aÄŸaç duvarlar üzerine, yay biçiminde uzun sırıklarla, tündük denilen tavan baÄŸlantısı yapılıyor. Havalandırma sistemi görevindeki bu tündükler aynı zamanda Kırgız bayrağının simgesi.

Belirli bir eÄŸim verilmiÅŸ uuk denilen aÄŸaç parçaları, keregelere deri iplerle baÄŸlanarak tutturuluyor. Daha sonra kerege, sazlardan örülmüÅŸ halıyla kaplanıyor. Bozüy, son olarak özel hazırlanan keçe ile sarmalanarak dış etkilerden yalıtılarak, yaÅŸanılabilir hale geliyor.

DÜÄžÜN VE CENAZELERÄ°N VAZGEÇÄ°LMEZÄ°

ÇeÅŸitli desenlere sahip dar ve uzun kordonlarsa, bozüyü süsleyen unsurlardan. Farklı büyüklüklerde kurulabilen bozüylerin boyutlarını, içerisinde bulunan 'uuk' denen aÄŸaçların sayısı belirliyor. Ä°ÅŸinin ehli bir ustanın iskeletini bir ayda hazırladığı bozüyler, Kırgızistan'da düÄŸün veya cenaze törenlerin de kutlama ve taziyelerin kabulü için de dikiliyor.